Back to chapter

1.1:

Bilimsel Yasalar ve Teoriler

JoVE Core
Chemistry
A subscription to JoVE is required to view this content.  Sign in or start your free trial.
JoVE Core Chemistry
Scientific Laws and Theories

Languages

Share

Bilimde yasa, bir gözlemi özetleyen ve belirli koşullar altında ne olacağını belirten sözlü veya matematiksel, net bir ifadedir. Yasa evrensel olarak kabul görmüş bir ifadedir ve asla yanlış olmamalıdır. Aksi takdirde bu yasaya dayanan bütün bilimsel çalışmalar yanlış olacaktır.Örneğin, yanma süreci için, Lavoisier hipotezini bir dizi deney yoluyla doğrulamış ve ardından bir nesnenin kütlesinin yanma sırasında korunduğunu belirtmiştir. Bu ifade Kütlenin Korunumu Yasası adıyla kimyanın ünlü yasalarından birisi haline gelmiştir ve İzole bir sistemde kütle yaratılamaz ve yok edilemez’şeklinde ifade edilir. Bilimsel Teori ise yasanın aksine, bir şeyin neden ve nasıl olduğuna dair bir açıklama sağlayan kapsamlı bir modeldir.Bir teori geliştirmek için uzun süreler boyunca ve titizlikle, deney ve gözlemlerin yapılması gerekmektedir. Örneğin, Kütlenin Korunumu Yasası, kütlenin yanmadan sonra neden değişmeden kaldığını açıklamamıştır. Atomik Teori John Dalton tarafından öne sürüldüğünde, bu fenomen için bir açıklama ortaya atıldı.Dalton’un Teorisi, maddenin atom adı verilen küçük, bölünemez parçacıklardan oluştuğunu öne sürmekteydi. Bu parçacıklar yanma gibi bir kimyasal reaksiyon sırasında oluşturulmadıkları ya da yok edilmedikleri, yalnızca yeniden düzenlendikleri için cismin toplam kütlesi aynı kalmaktadır. Teoriler sürekli olarak test edilir yeni gözlemler yapıldıkça gelişir.Örneğin, Dalton’un Atom teorisi, bilim adamları atomların aslında nötronlara, protonlara ve elektronlara bölünebileceğini keşfettikten sonra güncellendi. Daha sonra kuarkların, bozonların ve diğer yapıtaşlarının keşfedilmesiyle birlikte farklı revizyonlar yapıldı. Sonuç olarak, bilimsel yöntem çerçevesi hipotezlerin deneysel olarak doğrulanması ve gerekli modifikasyonların yapılması ile bilim insanlarını sorulardan ve gözlemlerden Kanunlar ve Teorilere götürür.Nihayetinde, hipotez bir fenomenin sınırlı şekilde açıklanmasını sağlarken, teori gözlemlenen fenomene dair kapsamlı bir açıklama sağlar. Öte yandan bir yasa, sadece gözlemi ifade eder.

1.1:

Bilimsel Yasalar ve Teoriler

Bilimsel Yasalar

Bilimde bir yasa, çok sayıda deneysel gözlemi özetleyen net, sözel veya matematiksel bir ifade olarak tanımlanır. Yasalar aynı koşullar altında her zaman aynı kalan doğal dünyanın bazı yönlerini tanımlar veya tahmin eder.

Bilimsel Teori

Bilimsel bir teori, doğanın bileşenlerini iyi kanıtlanmış ve test edilebilir bir açıklama sağlayan ve doğadaki olayların neden gerçekleştiğine bir açıklama sağlayan birleştirici bir ilkedir. Sağlam teoriler, uzun yıllar boyunca sürekli deneysel değerlendirme yoluyla geliştirilen bilimsel bilginin zirvesidir; bilimle desteklediğimiz kadar gerçeğe yakındırlar. Ayrıca, bilim ve teknolojideki ilerlemeler üzerinden elde edilen yeni gözlemlerle sürekli olarak test ve modifiye edilirler.

Yani bir hipotez belirli bir gözlem için öne sürülen açıklama iken, teori, çevremizdeki fiziksel dünyanın belirli bir yönünü açıklayan geniş bir gözlem kümesi için yeterince test edilmiş bir açıklamadır. Bilimsel yasalar ise belirli gözlemler hakkındaki çıkarımlardır; neden konusunda açıklama yapmazlar

Bu metin bu kaynaktan uyarlanmıştır: Openstax, Chemistry 2e, Section 1.1: The Scientific Method.