Back to chapter

1.4:

Maddenin İçeriğine Göre Sınıflandırılması

JoVE Core
Chemistry
A subscription to JoVE is required to view this content.  Sign in or start your free trial.
JoVE Core Chemistry
Classifying Matter by Composition

Languages

Share

Madde, maddenin en küçük temel birimi olan atomlardan ve iki veya daha fazla atomun bir araya gelmesiyle oluşan moleküllerden oluşur. Bileşimine bağlı olarak madde iki gruba ayrılabilir:saf maddeler ve karışımlar. Tanımı olarak, bir maddenin baştan sona tekdüze bir yapıda ve tek bir bileşenden yapılmış olması halinde saf olduğu kabul edilir.Örneğin, hidrojeni ele alalım. Hidrojen, yalnızca hidrojen atomlarından oluşur. Benzer şekilde, su sadece su moleküllerinden oluşur.Bu saf haldeki maddeler, numuneden numuneye değişiklik göstermez. Saf maddeler, parçalanıp parçalanmayacağına bağlı olarak iki tipte sınıflandırılabilir:elementler ve bileşikler. Elementler, kimyasal yollarla daha basit maddelere ayrılamayan saf maddelerdir.Örneğin, hidrojen bir elementtir. Bunun aksine bileşikler, yalnızca kimyasal yollarla bileşenlerine ayrılabilen maddelerdir. Örneğin, aynı zamanda saf bir madde olan su, kimyasal olarak iki temel maddeye ayrılabilir, yani bir bileşiktir.Dünyada bileşikler saf elementlerden daha yaygındır çünkü çoğu element diğer elementlerle kolayca birleşir. Örneğin, tahtaya yazmak için kullanılan tebeşir kalsiyum, karbon ve oksijenden;şeker ise karbon, hidrojen ve oksijenden oluşur. Saf maddelerden farklı olarak karışımlar bir veya daha fazla bileşenden oluşur.Karışımların oranları numuneden numuneye değişebilir. Örneğin limonata, üç bileşenin bir karışımıdır ve içeceğin tatlılık durumunu belirlemek için karışımların oranları değiştirilebilir. Karışımlar, içlerindeki maddelerin ne kadar düzenli karıştığına bağlı olarak homojen ve heterojen olmak üzere iki kategoriye ayrılabilir.Homojen bir karışım, düzenli bir bileşim sergiler ve görsel olarak her noktasından aynı görünür. Homojen karışımla genellikle çözelti olarak adlandırılır. Örneğin, suda eritilmiş bir kaşık tuz, bu karışımın her damlası aynı bileşime sahip olduğundan homojen bir karışım verir.Benzer şekilde limonata da homojen bir karışımdır. Heterojen bir karışımda, bileşenler düzenli olarak dağılmaz ve bu nedenle bileşim her yerinde aynı görünümde değildir. Örneğin, demir tozları ile kum karışımını düşünelim.Bu karışımın farklı kısımlarında muhtemelen farklı miktarlarda demir tozu ve kum bulunacaktır. Ne olursa olsun, homojen veya heterojen herhangi bir karışım, bileşenlerin kimliklerini değiştirmeden fiziksel yollarla saf bileşenlerine ayrılabilir. Örneğin, karışım kuruyana kadar ısıtılarak su çözeltisinden tuz geri kazanılabilir.Benzer şekilde, demir talaşları bir mıknatıs yardımı ile kumdan ayrılabilir.

1.4:

Maddenin İçeriğine Göre Sınıflandırılması

Madde: Saf Maddeler ve Karışımlar

İçeriğine göre maddeler iki genel kategöriye ayrılabilirler- saf maddeler ve karışımlar.

Saf bir madde, aynı özelliklerle sabit bir kompozisyona sahip bir madde şeklidir. Örneğin, sakarozun tüm örnekleri hangi kaynaktan alındığına bakılmaksızın, aynı kompozisyona ve erime noktası, renk ve tatlılık gibi fiziksel özelliklere sahip olacaktır.

Bir karışım ise farklı oranlarda bulunabilen ve buharlaşma gibi fiziksel değişimler ile ayrıştırılabilen iki ya da daha fazla madde içerir. Karışımdaki bileşenler kendi özel karakterlerine sahiptir.

Saf Maddeler: Elementler ve Bileşikler

Saf maddeler iki sınıfa ayrılabilir: elementler ve bileşikler. Kimyasal değişiklikler ile daha basit bileşenlere ayrılamayan maddelere elementler denir. Demir, gümüş, altın, aluminyum, sülfür, oksijen ve bakır elementtir.

Kimyasal değişimler ile bölünebilen saf maddelere ise bileşikler adı verilir. Bu ayrışma sonucu ortaya elementler, diğer bişelikler ya da her ikisi de çıkabilir. Turuncu, kristalimsi bir katı olan cıva(II) oksit, ısı ile cıva ve oksijen elementlerine ayrılabilir. Hava yokluğunda ısıtıldığında sakaroz bileşiği, karbon elementine ve su bileşiğine ayrılır. Gümüş(I) klorür, ışığın emilimi ile elementlerine, gümüş ve klora ayrılabilen beyaz bir katıdır.

Birleştirilmiş elementlerin özellikleri, serbest veya birleştirilmemiş durumdakilerden farklıdır. Örneğin, beyaz kristal şeker (sükroz), birleştirilmemiş formlarından birinde siyah bir katı olan karbon elementinin ve birleştirilmemiş olduğunda renksiz gazlar olan iki element hidrojen ve oksijenin kimyasal kombinasyonundan kaynaklanan bir bileşiktir. Yumuşak, parlak, metalik bir katı bir element olan serbest sodyum ve sarı-yeşil bir gaz haldeki element olan serbest klor, beyaz, kristalimsi katı bir bileşik olan sodyum klorür (sofra tuzu) oluşturmak üzere birleşir.

Karışımlar: Homojenler ve Heterojenler

Çözelti olarak da adlandırılan homojen bir karışım, her yerinde eşit bir bileşim sergiler ve görsel olarak aynı görünür. Çözeltiye bir örnek,su, şeker, renklendirici, tatlandırıcı ve elektrotitler içeren ve homojen şekilde karıştırılmış bir sporcu içeceğidir. Bir sporcu içeceğinin her damlası aynı tada sahiptir, çünkü her damla aynı miktarda su, şeker ve diğer bileşenleri içerir. Bir sporcu içeceğinin bileşiminin değişebileceğini unutmayalım- biraz daha fazla veya daha az şeker, tatlandırıcı veya diğer bileşenlerle hazırlanabilir ve yine de bir sporcu içeceği olacaktır. Homojen karışımların diğer örnekleri arasında hava, akçaağaç şurubu, benzin ve suda bir tuz çözeltisi bulunur.

Farklı noktalarında farklı içeriklere sahip karışımlara heterojen karışımlar denir. İtalyan salata sosu bir heterojen karışım örneğidir. Kompozisyonu değişkenlik gösterebilir çünkü farklı miktarlardaki yağ, sirke ve otlardan hazırlanabilir. Tüm karışım boyunca aynı içeriğe sahip değildir- bir damlası çoğunlukla sirke iken, farklı bir damlası tamamen yağ ya da otlardan içerebilir çünkü yağ ve sirke ayrılacak ve otlar ise dibe çökecektir.

Homojen ya da heterojen tüm karışımlar, komponentlerinin özellikleri değiştirilmeden, fiziksel araçlar ile bileşenlerine ayrılabilir. Doğada 100 kadar element olmasına rağmen, bu elementlerin farklı kombinasyonlarından oluşan on milyonlarca kimyasal bileşim mevcuttur. Tüm bileşikler spesifik kompozisyonlara sahiptir ve onları diğer karışımlardan ayıran spesifik kimyasal ve fiziksel özellikler sergilerler. Ve tabiki farklı karışımlar oluşturmak üzere element ve bileşikleri karıştırmanın sayısız yolu vardır.

Bu metin bu kaynaktan uyarlanmıştır: Openstax, Chemistry 2e, Section 1.2: Phases and Classification of Matter.